Tháng Tư Dồn Dập
HOÀNG NGỌC NGUYÊN
Một
loạt chuyển biến có tính cách lịch sử trọng
đại đã diễn ra dồn
dập chỉ trong một ngày, tác động đến
bao nhiêu điều người ta tưởng là bế tắc, ngưng đứng
muôn thuở, khiến cho người ta chỉ có thể nghĩ đến những mỹ
từ như “điên rồ” (crazy), “dơ
bẩn” (dirty), “xấu xa” (ugly) khi nói về
những người ở Washington, D.C. Nay thì dường như những người lãnh đạo chính trị
đất nước trên cả ba ngành lập pháp-hành pháp-tư
pháp đều đã hiểu rằng đất
nước này cần đi tới, vì đứng
yên một chỗ là đi thụt lùi trong thế
giới ngày nay. Nước Hoa Kỳ
vĩ đại này cần tỏ ra xứng đáng trong vai trò lãnh đạo
một thế giới đang tơi tả vì khủng
hoảng kinh tế, vì chiến
tranh, vì bạo loạn, vì độc
tài chuyên chế theo định hướng
kinh tế thị trường khắp nơi… Cho nên, những nhà chính trị
dân cử trực tiếp hay gián tiếp của chúng ta rõ rệt
đang có nhiều hành động nhằm củng
cố, tăng cường chế
độ, đất nước, xã hội, gia đình, những giá trị
truyền thống
của nước Mỹ …
Thông qua ngân sách
Tổng
thống Barack Obama và phía Cộng Hòa đang
nắm đa số tại Hạ
Viện đã đạt được một thỏa thuận lịch sử khi hai bên đồng ý thông qua ngân sách cho
năm tới 2014, năm tài chánh bắt
đầu từ ngày 1-10 năm nay, trong đó có những
điều khoản về giảm thuế cho giới doanh nghiệp và thành phần
có lợi tức cao, đồng thời tăng chi
ngân sách dành cho những khoản phúc lợi xã hội. Ngõ lời với báo chí tại Vườn Hồng
trong Nhà Trắng, ông Obama nói: “Thỏa thuận
hôm nay chứng tỏ rằng khi đôi bên chia sẻ
thiện chí tìm một hướng ra
cho đất nước, thế nào cũng có thể có sự thỏa
hiệp phù hợp với ý nguyện của đôi bên”.
Theo thỏa thuận này, phía Cộng Hòa đã rút lại
đòi hỏi phải cắt 5 ngàn tỷ chi tiêu ngân sách trong thời
gian 10 năm tới. Ngược lại, Tổng
thống Obama và những người
lãnh đạo Dân Chủ tạị lưỡng viện đã rút yêu sách là phải
tìm cách tăng thu từ phía những người có lợi tức cao và những doanh nghiệp
mà mức thuế hiện nay được xem còn thấp.
Bế tắc đã kéo dài trong nhiều
năm qua chính là ở chỗ phải giải quyết thế nào tình trạng ngày càng trầm
trọng ngân sách thâm hụt, nợ nần
liên bang gia tăng. Phía Cộng Hòa chỉ thấy có một
con đường, là giảm chi tiêu của
chính phủ trong những chương
trình được gọi là “quyền phúc lợi”.
Trong khi đó, bên Dân Chủ đòi một
giải pháp thăng bằng hơn, cứ
1 đồng giảm chi thì phải có 40 xu tăng thu.
Ông Obama nay nhìn nhận rằng nếu giảm thuế cho giới kinh doanh có thể thúc đầy
phát triền kinh tế, “đó là điều tôi sẵn
sàng làm”. Ông còn nói thêm “Không có ý thức hệ nào lớn
hơn là ý thức về lợi
ích sống còn của người dân nước Mỹ”. Ông cũng cho biết phía Cộng
Hòa đã đồng ý “trên nguyên tắc” chuyện
phải tăng chi tiêu ngân sách cho những
ngưòi thất nghiệp lâu dài cùng những người gặp
cảnh ngộ khó khăn vì tình hình kinh tế,
bởi vì “ngoài lý do nhân đạo,
hai bên đã đồng ý về tác dụng kích thích kinh tế trong việc
giúp đỡ những người không có tiền này”.
Theo ước tính của Văn phòng Ngân sách Quốc
hội (CBO), ngân sách mới này trước mắt sẽ làm cho thiếu hụt đạt
một mức kỷ lục là 2.2 ngàn tỷ trong năm 2014, nhưng
sẽ có thể tạo thêm 3 triệu công ăn việc
làm trong 5 năm, và “về lâu dài, đến năm 2050, ngân sách có thể
được thăng bằng”.
Ông John Boehner, dân biểu Cộng Hòa của tiểu bang Ohio, chủ tich Hạ
Viện, nói rằng “Đây là lần đầu
tiên trong đời tôi không còn thấy sự xa cách giữa
hai đảng nữa”. Paul Ryan, cũng là dân biểu
Cộng Hòa của Wisconsin, chủ tịch Ủy
ban Ngân sách Hạ Viện, từng ra ứng cử phó tổng thống cho ông Mitt Romney năm ngoái, nói rằng
“đây là một bước đi đúng hướng” (a step forward
in the right direction), vì nó sẽ đưa
đảng Cộng Hòa “đến gần hơn
với người dân bình thường ngoài đường phố” (people on the streets).
Phán quyết về hôn nhân đồng tính
Trong khi đó, Tối
cao Pháp viện thông báo đã đạt được một phán quyết về hôn nhân đồng
tính, nhìn nhận sự “kết hợp gia đình hợp pháp” (legal family partnership)
giữa những người đồng tính, nhưng sự kết
hợp này không được gọi
là hôn nhân (marriage). Theo phán quyết này, được sự đồng ý của năm thẩm phán có khuynh hướng Cộng Hòa và sự chống đối
của bốn thành viên được các Tổng
thống Dân Chủ bổ nhiệm,
những cặp đồng tính “kết hợp gia đình hợp
pháp” này được hưởng đủ mọi quyền
lợi như những cặp vợ chồng trong hôn nhân, bao gồm việc
khai thuế chung, chia sẻ quyền bảo
hiểm y tế, quyền thừa kế và hưởng các khoản phúc lợi…
Đây là một quyết định gây ngạc nhiên, bàng hoàng cho dư
luận, vì người ta vẫn tưởng rằng phán quyết của tòa án tối
cao này sẽ đi theo hướng hủy
bỏ Sắc luật Bảo vệ Hôn nhân (Defense of Marriage Act - DOMA) được thông qua và ban hành năm 1996, và đòi
hỏi liên bang phải nhìn nhận
quyền hôn nhân đồng tính của
những cặp đã có được giấy
hôn thú từ những tiểu bang cho phép hôn nhân cùng phái này. Trước đó, người ta đã tính
rằng phen này những người ủng
hộ hôn nhân đồng tính sẽ
thắng lớn, vì bốn
thành viên Dân Chủ của tòa án này (ông Stephen Breyers, ba bà Elena Kagan,
Sonia Sotomayor, Ruth Bader Ginsburg) nhận được sự ủng hộ của một thẩm phán từ bên phía Cộng Hòa là ông Anthony Kennedy. Tuy
nhiên, trong những phiên họp kín, ông Kennedy lại
đi tìm một giải pháp mới, và cùng với bốn thẩm
phán còn lại là John Roberts, Antonin Scalia, Clarence Thomas và
Samuel Alito đưa ra chữ mới là “kết hợp gia đình” thay cho chữ
“hôn nhân”. Điều đặc biệt là chính thẩm phán Clarence Thomas, người da đen, nhân vật
nổi tiếng trong bao lâu nay đã thủ
khẩu như bình, không viết, không nói, nay lại
là người viết bản luận chứng cho quyết định
này.
Quyết định này trong thực tế đã không
bác bỏ luật DOMA mà cũng không phải
không nhìn nhận hôn nhân đồng tính – dù được gọi dưới một tên khác. Nói một cách khác, người ta vẫn dành chữ “hôn nhân” đề
chỉ cho những cặp khác giới tính, và ngay cả
chữ vợ hay chồng cũng chỉ dành cho những
trường hợp được gọi là hôn nhân. Trong trường hợp
“kết hợp gia đình” này, người ta
phải dùng chữ “bạn đời” (life partners) để chỉ
sự bình đẳng giữa hai người, không như vợ chồng
người dưới người trên. Những qui định
về ly dị, cấm đa phu hay đa thê, áp dụng
cho hôn nhân đều áp dụng cho trưòng hợp kết
hợp gia đình này.
Theo những nhà phân tích chính trị
tại Washington, sau khi tính rằng
không thề thoái thác được chuyện
phải có phán quyết trong vụ
án này, Tối cao Pháp viện đã tìm cách thỏa
hiệp để cho tất cả những phía đối nghịch trong vụ
án hôn nhân đồng tính này đều có lý do đề
nói rằng mình đã chiến
thắng và đối phương
đã thất bại. Người ta cho rằng quyết
định của tòa án này nhằm tránh sự
khó xử cho phía Gíáo hội La Mã nhưng
trong thực chất chẳng làm suy yếu mục đích của
những ngưòi ủng hộ hôn nhân đồng tính.
Kiểm soát súng
Và quyền có súng
Trong khi đó, một nhóm gồm
10 thượng nghị sĩ được gọi
là Thập Nhân Bang (Gang of Ten) gồm
năm người Cộng Hòa, năm người Dân Chủ,
đã tìm cách tháo gỡ sự căng thẳng, bế tắc
trong cuộc tranh cãi về “kiểm soát súng” và
“quyền có súng” hiện nay tại
cả hai viện của Quốc
Hội bằng cách đưa ra một
dự luật mang tính thỏa hiệp mang tên là
“Tăng cường An toàn Xã hội và Bảo
vệ Quyền Có Súng” (Strengthening Social Safety and Protecting
Gun Rights Bill). Thượng nghị sĩ Paul Rand, người Cộng
Hòa tiểu bang Kentucky, nói rằng ông hy vọng
dự luật sẽ được thông qua và ban hành nhanh chóng như
một hành động bước
đầu trong công cuộc cải tổ
luật pháp về kiểm soát súng và bảo vệ quyền
có súng, “một giá trị dân tộc truyền thống của nước Mỹ”.
Then chốt của dự luật là chuyện tăng cường an ninh tại các trường học bằng một chương trình “quân sự hóa học
đường” gần giống như đề nghị của Hiệp hội Súng Quốc gia (NRA) mà ông phó chủ
tịch của hiệp hội Wayne LaPierre đưa ra gần
đây. Theo kế hoạch này, việc trang bị
vũ khí cho người trong trường sẽ
được mở rộng, không chỉ dành cho nhân viên an ninh, mà còn
cho các viên chức hành chánh cùng giáo viên. Những
người này sẽ được thụ huấn quân sự về cách sử dụng những loại súng cá nhân có thể giữ trong người mà không bị phát hiện.
Ngoài ra, các trường học từ
mẫu giáo đến đại
hoc đều có thể được trang bị máy điện
tử phát hiện người bên ngoài vào trường có mang
vũ khí (theo đề nghị này, người trong trường chỉ
được nhận vũ khí phòng vệ từ kho súng của
trường sau khi vào trường). Thượng nghị sĩ Harry Reid, người
đảng Dân Chủ của Las Vegas, nói
rằng “Đây cũng là một
cách nhắc nhở học sinh nước Mỹ về lich sử oai hùng một thời của
đất nước chúng ta”.
Một phần khác của dự luật này liên quan đến loại
vũ khí tấn công (assault weapons). Những
người bảo trợ dự luật này đề nghị rằng
phải giới hạn chuyện mua và sở hữu vũ khí này
chỉ trong mục đích tự vệ (self-defense),
cấm tuyệt đối chuyện thủ đắc vào mục đích khác. Ý kiến này có thể
vừa nhằm giải quyết một phần những đòi hỏi của một
số nhà dân cử phải cấm
tuyệt đối vũ khí tấn
công, tức súng bán tự động
với những dây đạn có cả
trăm viên, vừa làm hài lòng những người
buôn bán không muốn hạn chế chuyện mua bán súng. Cũng theo dự
luật này, do đó, súng tấn công dùng trong
mục đích tự vệ phải
được cất giữ tại những nhà kho chứa súng do chính quyền
quản lý (?).
Bà Diane Fenstein, thượng nghị sĩ Dân Chủ của tiểu
bang California, người từng bảo trợ một dự luật nay bị xếp xó chống lưu hành vũ khí tấn công, đã từ
chối tham gia nhóm này và gọi đây là những
ý kiến “điên rồ, ngu xuẩn”. Bà
Gabrielle Giffords, cựu dân biểu đảng Dân Chủ của thành phố
Tucson, Arizona, từng bị một tên điên bắn vào đầu,
đã lắc đầu nói “Nếu còn ở Hạ Viện, chắc tôi phát điên mất”.
Cải tổ chế độ di dân
Cuối cùng là chuyện
“Bát Nhân Bang” – nhóm tám thượng nghị sĩ bốn
Cộng hòa bốn Dân Chủ - đã hoàn thành dự thảo
một đạo luật về cải tổ chế độ di dân. Thượng nghị
sĩ Marco Rubio, người Cộng Hòa tiểu bang Florida, nói rằng
tám người trong nhóm này đã tranh luận
với nhau “tới nơi tới
chốn” trước khi đồng ý “từng
câu từng chữ” dự luật này. Ông Jeff Flake, người Cộng
Hòa từ Arizona, nói rằng dự luật
đã tìm cách thỏa hiệp ý muốn của cả hai đảng: không nhanh quá như
Cộng Hòa muốn, không chậm
quá như Dân Chủ đòi hỏi; chú trọng
về chuyện ưu tiên cho người có trình độ
tay nghề nhưng không cạnh tranh công việc
với người Mỹ đang thất nghiệp,
và cũng không quên những người đang được chờ
đoàn tụ gia đình một cách hợp
pháp. Ưu tiên cũng dành cho những
người không nói được tiếng
Mễ, để làm giảm bớt áp lực của người Latino hay Hispanic trong đám di dân mới.
Theo dự thảo, dựa trên ước tính hiện có khoảng
4.3 triệu người đã nộp đơn
xin nhập cảnh vào nước Mỹ theo diện thân nhân bảo lãnh và 12 triệu
di dân bất hợp pháp, tỷ lệ giải
quyết hàng năm sẽ là một thân nhân và ba
người lậu. Tuy nhiên, những người lậu
sẽ chỉ được xét sau khi đã qua một
sát hạch tay nghề và chứng
tỏ được có kỹ năng lao động cao trong các ngành như
thu hoạch nông phẩm, phục vụ
tại khách sạn, nhà hàng, xây dựng,
làm đường… là những việc làm vẫn
được xem ngoài tầm mắt của
những người da trắng – cho dù một số những
người này có thể thất nghiệp,
không có mấy tay nghề và học thức,
và đang nhận trợ cấp xã hội của chính phủ.
Trước những chuyện xảy ra dồn dập như thế trong ngày đầu tháng, dư luận xôn xao, bàn tán, sôi nổi, người thì hy vọng, lạc quan, tin tưởng, người thì nghi ngại, phân vân, lo âu. Đến mức có những chuyện quan trọng cùng ngày người ta không đề ý đến, chẳng hạn như lời tuyên bố của ông Nguyễn Phú Trọng, tổng bí thư của Đảng Cộng Sản Việt Nam: “Mọi thay đổi trong Hiến Pháp hiện hành của Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam phải bắt đầu bằng việc duy trì Điều 4 của Hiến Pháp này”. Hay một tin sét đánh ngang tai, được tiết lộ đúng ngày 1-4: “Cô đào Lindsay Lohan có bầu” – đúng là một vụ án không có thủ phạm![HNN]