Hóm hỉnh trong Ca dao tình yêu Nam Bộ

25 Tháng Mười 201112:00 SA(Xem: 23481)
Hóm hỉnh trong Ca dao tình yêu Nam Bộ

Hóm hỉnh trong Ca dao tình yêu Nam Bộ


Đoàn Thị Thu Vân

image001_176

Lý Đất Giồng - Dân ca Nam bộ
http://www.youtube.com/watch?v=OgTzNPdS_3E&feature=related


Sự mộc mạc hồn nhiên ở từ ngữ, cách thể hiện dung dị và ngộ nghĩnh gây nên những bất ngờ thú vị là chất hóm hỉnh thường thấy trong ca dao tình yêu Nam bộ. Đó cũng là biểu hiện tính cách đặc trưng của người dân nơi đây.
Trước hết là chất hóm hỉnh không cố tình, không dụng công, toát ra một cách tự nhiên qua những từ ngữ mộc mạc; không hề trau chuốt chân thật đến độ người nghe phải bật cười. Một anh chàng quá đỗi si tình đã trở thành ‘liều mạng’:

image002_72

 

Dao phay kề cổ,

Máu đổ không màng
Chết thì chịu chết

Buông nàng anh không buông


Một cô nàng thật thà cả tin đã giật mình ‘hú vía’ vì kịp thời nhận ra ‘chân tướng’ đối tượng:

 image003_39


May không chút nữa em lầm
Khoai lang khô xắt lát em tưởng cao ly sâm bên Tàu


Có những nỗi niềm tương tư ấp ủ trong lòng, nhưng cũng có khi người ta không ngại ngần thổ lộ trực tiếp với bạn tình:

image004_22 

 

Tôi xa mình hổng chết cũng đau
Thuốc bạc trăm không mạnh, mặt nhìn nhau mạnh liền


Họ là những người lao động chân chất, nên cũng bày tỏ tình cảm với nhau bằng thứ khẩu ngữ thường ngày không chưng diện, màu mè, tuy vậy, cái tình trong đó cũng mãnh liệt và sâu sắc.
Đây là lời tâm sự của một anh chàng đêm hôm khuya khoắt lặn lội đi thăm người yêu:

 image005_12

 

Thương em nên mới đi đêm
Té xuống bờ ruộng đất mềm hổng đau
May đất mềm nên mới hổng đau
Phải mà đất cứng ắt xa nhau phen này


Chàng thật thà chất phác, nhưng mà cũng có chút ranh ma đấy chứ? Chất hóm hỉnh đã toát ra từ cái ‘thật thà tội nghiệp’.
Nhưng phần lớn vẫn là sự hóm hỉnh mang tính chất đùa nghịch. Một chàng trai đã phóng đại nỗi nhớ người yêu của mình bằng cách so sánh ví von trào lộng:

 image006_4

 

Vắng cơm ba bữa còn no
Vắng em một bữa giở giò không lên


Nỗi vấn vương tơ tưởng đi vào tận giấc ngủ khiến chàng trở nên lú lẫn một cách buồn cười:

 image007_8

 

Phòng loan trải chiếu rộng thình
Anh lăn qua đụng cái gối, tưởng bạn mình, em ơi!


Nhưng cái độc đáo là ở đây nỗi niềm đó lại được bộc lộ một cách hài hước:

image008_2

 

Tôi xa mình ông trời nắng tôi nói mưa
Canh ba tôi nói sáng, giữa trưa tôi nói chiều


Có một chút phóng đại làm cho lời nói nghe hơi khó tin! Nhưng hề gì. Chàng nói không phải cốt để đối tượng tin những điều đó là sự thật mà chỉ cốt cho nàng thấu hiểu tấm tình si của mình. Nàng bật cười cũng được, phê rằng ‘xạo’ cũng được, miễn sao hiểu rằng mình đã phải ngoa ngôn lên đến thế để mong người ta rõ được lòng mình.

image009_3

 

Lại có một chàng trai đang thời kỳ tiếp cận đối tượng, muốn khen cô nàng xinh đẹp, dễ thương mà khó mở lời trực tiếp. Để tránh đột ngột, sỗ sàng, chàng đã nghĩ ra một con đường vòng hiếm có:

 image010_0

 

Trời xanh bông trắng nhụy huỳnh
Đội ơn bà ngoại đẻ má, má đẻ mình dễ thương


Mục đích cuối cùng chỉ đơn giản là khen ‘mình dễ thương’ mà chàng đã vòng qua năm non bảy núi. Bắt đầu từ thế giới tự nhiên – trong thế giới tự nhiên lại bắt đầu từ ông trời – tạo hóa sinh ra những loại cây, hoa đẹp đẽ – rồi mới bước qua thế giới của loài người – trong thế giới loài người lại từ hiện tại ngược dòng lịch sử để bắt đầu từ tổ tiên ông bà, tới thế hệ cha mẹ, rồi tới nhân vật chính – ‘mình’. Thật là nhiêu khê, vòng vo tam quốc làm cho đối tượng hoàn toàn bất ngờ. Những lời ngộ nghĩnh kia dẫn dắt tới sự hiếu kỳ háo hức muốn biết ‘chuyện gì đây’, cho đến khi cái kết cục thình lình xuất hiện làm cho cô nàng không kịp chống đỡ… Nhưng mà nó thật êm ái, thật có duyên biết bao, nên dù phải đỏ mặt, cô hẳn cũng vui lòng và không thể buông lời trách móc anh chàng khéo nịnh!
Ngược lại, cũng có những lời tỏ tình khá táo bạo, sỗ sàng, nhưng hình ảnh thì lại hết sức ngộ nghĩnh, dí dỏm:

 image011_3-content

 

Con ếch ngồi dựa gốc bưng
Nó kêu cái ‘quệt’, biểu ưng cho rồi


Những người nghe câu ‘xúi bẩy’ này không thể không bật cười, còn đối tượng xúi bẩy cùng lắm cũng có thể tặng cho người xúi có phần trơ tráo kia một cái nguýt dài.
Những câu ca dao hóm hỉnh không chỉ bật lên từ tâm trạng đang vui, tràn đầy hy vọng, có khi ‘rầu thúi ruột’ mà họ vẫn đùa. Những trắc trở trong tình yêu nhiều lúc được trào lộng hóa để ẩn giấu nỗi niềm của người trong cuộc:

image012_2 

 

Thác ba năm thịt đã thành bùn
Đầu thai con chim nhạn đậu nhánh tùng chờ em


Quả là ‘khối tình thác xuống tuyền đài chưa tan’, nên chàng lại quyết tâm chờ tiếp ở kiếp sau cho đến khi nào nên duyên nên nợ. Kiên nhẫn đến thế là cùng!
Khi chàng trai cố gắng đến hết cách vẫn không cưới được người mình yêu, không biết trút giận vào đâu, bèn đổ lỗi cho một nhân vật tưởng tượng:

image013_1 

 

Quất ông tơ cái trót
Ổng nhảy tót lên ngọn cây bần
Biểu ông se mối chỉ năm bảy lần, ổng hổng se


Thái độ quyết liệt trong tình yêu lắm lúc được thể hiện đầy mãnh liệt. Anh chàng hay cô nàng trong câu ca dao dưới đây đã xem cái chết nhẹ như lông hồng. Thà chết còn hơn là lẻ bạn!

 image014_1-content

 

Chẳng thà lăn xuống giếng cái ‘chũm’
Chết ngủm rồi đời
Sống chi đây chịu chữ mồ côi
Loan xa phượng cách biết đứng ngồi với ai?


Có chàng trai thì quyết tâm đem tuổi thanh xuân gửi vào cửa Phật:

 image015_2

 

Nếu mà không lấy đặng em
Anh về đóng cửa cài rèm đi tu


Chàng vừa muốn tỏ lòng mình vừa muốn thử lòng người yêu. Và cô nàng cũng tỏ ra quyết tâm không kém. Chàng đi đến đâu nàng theo đến đó để thách thức cùng số phận:

image016 

 

Tu đâu cho em tu cùng
May ra thành Phật thờ chung một chùa


Bằng câu đùa dí dỏm của mình, cô nàng đã làm nhẹ hẳn tầm nghiêm trọng của vấn đề trong tư tưởng anh chàng và cũng hóa giải tâm tư lo âu, phiền muộn của chàng – ‘Có gì đáng bi quan đến thế? Cái chính là em vẫn giữ vững lập trường’ – đồng thời cũng hàm thêm chút chế giễu – ‘Mà có chắc là tu được không đấy?’.
Khi yêu, nhiều cô gái cũng mạnh dạn bày tỏ tình cảm của mình không kém các chàng trai.

image017_1 

 

Phải chi cắt ruột đừng đau
Để em cắt ruột trao anh mang về


Không tiếc cả thân thể, sinh mạng của mình, nhưng cô gái chỉ… sợ đau, thật là một cái sợ đầy nữ tính rất đáng yêu. Hay khi chàng trai muốn liều mình chứng tỏ tình yêu, nhưng cũng lại ‘nhát gan’ đến bật cười:

 image018

 

Gá duyên chẳng đặng hội này
Tôi chèo ghe ra sông cái, nước lớn đầy… tôi chèo vô


Tinh nghịch, hóm hỉnh những lúc đùa vui và cả những khi thất vọng, đó là tinh thần của người lao động để chống chọi những khắc nghiệt của hoàn cảnh. Những chàng trai, cô gái đất phương Nam đã lưu lại trong lời ca câu hát cả tâm hồn yêu đời, ham sống, hồn nhiên của họ trên con đường khai mở vùng đất mới của quê hương tiếp nối qua bao thế hệ – Đó là tinh thần phóng khoáng, linh hoạt, dày dạn ứng biến của những con người:

Ra đi gặp vịt cũng lùa; Gặp duyên cũng kết, gặp chùa cũng tu…


Đoàn Thị Thu Vân

 

(Nguồn: Văn Nguyễn chuyển tiếp thunhan1-2@yahoogroups.com)

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
26 Tháng Giêng 2023(Xem: 2043)
"Mặc dù ai cũng có thể nấu ăn nhưng không phải ai cũng có thể mang lại một món ngon đậm đà, “không chỗ nào để chê.” Đôi khi chỉ vì một số thói quen tưởng chừng như bình thường nhưng vô tình khiến thức ăn bớt ngon hơn hoặc bớt chất dinh dưỡng hơn."
09 Tháng Giêng 2023(Xem: 2106)
"Biến thể phụ XBB.1.5 của Omicron đang gây lo ngại cho các nhà khoa học sau khi nó lan rộng nhanh chóng ở Hoa Kỳ vào tháng 12 năm ngoái."
09 Tháng Mười 2022(Xem: 2620)
"Có những yếu tố gây ung thư nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn như tuổi tác hay tiền sử gia đình... Tuy nhiên, có một số việc làm bạn có thể làm để chủ động thay đổi để giảm thiểu rủi ro của mình, cụ thể nhất là trong sinh hoạt, ăn uống hàng ngày."
09 Tháng Sáu 2022(Xem: 3329)
"Chế độ ăn chay nói chung được cho là có hàm lượng chất xơ cao hơn và lượng cholesterol, protein, calcium và muối thấp hơn so với chế độ ăn đa dạng. Tuy nhiên, vẫn có những nhận thức sai lầm và quan ngại quanh việc bỏ hẳn thịt, cá, trứng và sữa khỏi chế độ ăn uống của con người."
15 Tháng Ba 2022(Xem: 3787)
"Kết quả một nghiên cứu được JAMA Network công bố hôm Thứ Hai, 14 Tháng Ba, cho thấy những bệnh nhân suy thận mạn tính giai đoạn cuối, nếu không muốn chạy thận vẫn có thể duy trì cuộc sống tốt trong nhiều năm, theo bản tin của hãng thông tấn UPI."
04 Tháng Ba 2022(Xem: 3248)
"Khi một blogger ẩm thực người Mỹ tên là Tieghan Gerard ngây thơ gọi món mì ăn liền cô nấu là "phở gà", câu nói đó đã gây ra cơn bão tranh luận về món ăn này."
18 Tháng Giêng 2022(Xem: 3589)
"Vaccine đã làm thay đổi cách con người đối phó với đại dịch, nhưng vẫn còn tồn tại nhu cầu to lớn về các loại thuốc chữa trị Covid-19."
29 Tháng Mười Hai 2021(Xem: 3568)
"Nghiên cứu do ứng dụng Zoe Covid App thu thập thông tin từ vài trăm nghìn người ở Anh, yêu cầu họ ghi lại triệu chứng cho hay khi bị lây biến thể Delta hoặc Omicron thì bạn sẽ bị một vài trong năm hiện tượng"
12 Tháng Mười Hai 2021(Xem: 8846)
- CUỘC SỐNG - SỨC KHOẺ - CHỮ NGHĨA - MẸO VẶT - THƯ GIÃN - ẨM THỰC
08 Tháng Mười Hai 2021(Xem: 4065)
Hình ảnh xích lô đã in đậm trong ký ức của người thành phố Hà Nội, Sài Gòn. Nhiều Việt kiều ra nước ngoài lập nghiệp mở khách sạn, quán ăn đã lấy xích lô làm tên đặt đầy ấn tượng.
SINH HOẠT
MINH XÁC QUAN ĐIỂM
- Website do một ít Thụ Nhân chung sức, dù rộng mở đến tất cả đồng môn trong tình thân hữu, nhưng không nhân danh hay đại diện tập thể nào.

- Quan điểm của bài viết trong Diễn Đàn là của cá nhân tác giả, không hẳn phản ánh quan điểm chung của Ban Biên Tập và những người tham gia Diễn Đàn.
KHÁCH THĂM VIẾNG
99,468